Ο καταρράκτης είναι η πιο συχνή πάθηση του οφθαλμού που καταλήγει σήμερα στο χειρουργείο. Πολλοί ασθενείς δεν γνωρίζουν τι ακριβώς είναι ο καταρράκτης. Νομίζουν ότι είναι μια μεμβράνη που καλύπτει σαν κουρτίνα την όρασή τους. Η αλήθεια φυσικά είναι ότι πρόκειται για την θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι και μορφές καταρράκτη. Ο πιο συχνός τύπος είναι ο γεροντικός καταρράκτης ο οποίος οφείλεται στην γήρανση του φακού. Παλαιότερα τον βλέπαμε κυρίως στους ηλικιωμένους, σήμερα τον βλέπουμε όλο και σε μικρότερες ηλικίες 40 ή 50 ετών.

Ο τραυματικός καταρράκτης (μετά από τραυματισμό του ματιού) μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Ορισμένες παθήσεις όπως ο σακχ.διαβήτης, οι φλεγμονές του ματιού κ.α. καθώς επίσης η χρόνια χρήση φαρμάκων όπως η κορτιζόνη μπορεί να προκαλέσουν καταρράκτη σε οποιαδήποτε ηλικία.

Μπορεί να εμφανιστεί καταρράκτης στα μικρά παιδιά; Η απάντηση είναι ναι. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να γεννηθεί παιδί με συγγενή καταρράκτη.

1. Ποιά είναι τα συμπτώματα του καταρράκτη;

Στην αρχή έχει ελάχιστες επιπτώσεις στην όραση. Μπορεί να προσέξει ο ασθενής πως η όραση του είναι λίγο θολή σαν να κοιτάζει μέσα από λερωμένο τζάμι. Μπορεί ένας αρχόμενος (μη ώριμος) καταρράκτης να προκαλέσει σοβαρή θόλωση στην όραση; Ναι εάν είναι κεντρικός, όπως ο οπίσθιος υποκαψικός, ο οποίος προκαλεί έντονη θόλωση κυρίως στον ήλιο. Ο πιο προχωρημένος καταρράκτης προκαλεί μείωση της όρασης σε όλες της συνθήκες φωτισμού, εξασθενημένη αντίληψη των χρωμάτων, λάμψεις και αντανακλάσεις γύρω από τα φώτα. Ένα πολύ συνηθισμένο σύμπτωμα είναι η βελτίωση της κοντινής όρασης (δεν χρειάζονται γυαλιά για κοντά).

2. Πώς εντοπίζεται ο καταρράκτης;

Ο καταρράκτης εξετάζεται με την σχισμοειδή λυχνία. Ο οφθαλμολογικός έλεγχος πρέπει να είναι πλήρης ώστε να αποκλειστούν τυχόν άλλες παθήσεις κυρίως του βυθού και το γλαύκωμα, οι οποίες προκαλούν μείωση της οράσεως.

3. Πώς αντιμετωπίζεται ο καταρράκτης;

Πολλές φορές ρωτάνε οι ασθενείς εάν ο καταρράκτης θεραπεύεται με φάρμακα η κολλύρια. Η απάντηση είναι όχι. Η θεραπεία είναι μόνο χειρουργική.

4. Πότε πρέπει να χειρουργείται ο καταρράκτης; Πρέπει να "ωριμάσει";

Η απάντηση είναι όχι. Αυτό πλέον δεν ισχύει. Η χειρουργική αφαίρεση υπερώριμου καταρράκτη με τις νέες τεχνικές φακοθρυψίας κάνει την επέμβαση πιο δύσκολη και με πιο συχνές επιπλοκές. Ο καταρράκτης πρέπει να χειρουργείται όταν αρχίζει να προκαλεί τέτοια μείωση ή ενόχληση στην όραση η οποία επηρρεάζει την ποιότητα της ζωής.

Η πιο συχνή ερώτηση των ασθενών είναι εάν θα χειρουργηθεί ο καταρράκτης τους με Laser. Στο ευρύ κοινό έχει επικρατήσει η άποψη ότι η σύγχρονη τεχνική εγχείρησης του καταρράκτη γίνεται με Laser. Η αλήθεια είναι ότι έχουν δοκιμαστεί και τα Laser στην φακοθρυψία, τελικώς όμως έχουν επικρατήσει οι υπέρηχοι.

Τελευταία εφαρμόζεται το FEMTO Laser σε κάποιες φάσεις της εγχείρησης του καταρράκτη όπως στη δημιουργία τομών, την καψουλόρηξη και τον τεμαχισμό του πυρήνα σε 4 ή περισσότερα κομμάτια. Η τελική όμως φακοθρυψία γίνεται με το μηχάνημα υπερήχων.

5. Πώς γίνεται η επέμβαση;

Υπό τοπική αναισθησία με σταγόνες γίνεται μέσα από μικρή τομή 1,4mm έως 2,75mm στο πλάι του κερατοειδούς, με την βοήθεια υπερήχων θρυμματισμός και αναρρόφηση του θολωμένου φακού. Τοποθετείται μέσα στο περιφάκιο (ένα σακουλάκι) που μένει ανέπαφο, ένας ενδοφακός που είναι μόνιμος και έχει επιλεγεί προεγχειρητικά με βιομετρία. Συνήθως δεν τοποθετείται ράμμα και δεν κλείνεται το μάτι με επίδεσμο. Ο ασθενής φεύγει αμέσως από το Νοσοκομείο, η δε όραση αποκαθίσταται μέσα σε λίγες μέρες. Η επάνοδος του ασθενούς στις καθημερινές δραστηριότητες γίνεται σε μια-δύο μέρες. Δεν υπάρχει πόνος ούτε κατά την διάρκεια ούτε μετά την επέμβαση.

6. Τι ενδοφακό θα τοποθετήσουμε;

Η εξέλιξη στους ενδοφακούς μας επιτρέπει σήμερα να έχουμε εξαιρετικά οπτικά αποτελέσματα. Πλέον διαθέτουμε ασφαιρικούς ενδοφακούς για καλλίτερο contrast και καλλίτερη νυχτερινή όραση, πολυεστιακούς οι οποίοι μειώνουν την εξάρτηση από τα γυαλιά ανάγνωσης, τορικούς για διόρθωση προυπάρχοντος κερατοειδικού αστιγματισμού κλπ. Η επιλογή του κατάλληλου ενδοφακού γίνεται κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις και μετά από ενημέρωση του ασθενούς.

7. Ο καταρράκτης ξαναγίνεται;

Αυτό δεν είναι αλήθεια. Μπορεί να συμβεί μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θόλωση του οπισθίου περιφακίου η οποία αντιμετωπίζεται με ένα ειδικό Laser το Yag Laser στο Ιατρείο. Με τους τελευταίας γενιάς ενδοφακούς αυτό έχει μειωθεί σημαντικά.

8. Υπάρχουν επιπλοκές κατά την επέμβαση του καταρράκτη;

Η επέμβαση του καταρράκτη με φακοθρυψία σε χέρια έμπειρου χειρουργού θεωρείται η πιό ασφαλής και αποτελεσματική επέμβαση σχεδόν σε όλη την Ιατρική. Παρ΄όλα αυτά δεν παύουν να υπάρχουν κάποιες επιπλοκές οι οποίες συνήθως δεν επηρρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα. Η πλέον σοβαρή επιπλοκή είναι η διεγχειρητική ή και μετεγχειρητική μόλυνση (ενδοφθαλμίτις). Σήμερα αν και είναι σπάνια αυτή η επιπλοκή αντιμετωπίζεται σχετικά με επιτυχία με τοπικά και συστηματικά αντιβιοτικά ή ακόμη και με υαλοειδεκτομή.

9. Κάποιες συμβουλές για να προστατέψετε τα μάτια σας.

Η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να συνδέεται με την εμφάνιση καταρράκτη όλο και σε μικρότερες ηλικίες. Γι΄αυτό είναι καλό να προστατεύουμε τα μάτια μας από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου από μικρή ηλικία με τα κατάλληλα γυαλιά ηλίου.

Αν είστε πάνω από 60 ετών μόλις διαπιστώσετε κάποια διαταραχή στην όρασης σας επισκεφθείτε τον Οφθαλμίατρο. Μην περιμένετε να θαμπώσει η ορασή σας πολύ. Μπορεί να υποκρύπτεται πίσω από τον καταρράκτη και κάποια πάθηση στον βυθό (π.χ. ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας) η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Να μην ξεχνάμε: Ο καταρράκτης δεν πρέπει να "ωριμάζει" για να χειρουργηθεί. Ταλαιπωρείται το μάτι πολύ λιγότερο και η μετεγχειρητική αποκατάσταση είναι ταχύτατη.